Kreatywność w usability
Usability a nawet User-Centered Design często kojarzy się głównie z mozolnym testowaniem i poprawianiem. Niekiedy sami specjaliści usability zapominają, że ich praca zawiera w sobie też dużą dozę kreatywności. W procesie User-Centered Design kreacja koncepcji produktu jest szalenie ważnym etapem. Powstaje wiele szalonych niekiedy pomysłów, które są następnie weryfikowane.
Dziś chciałbym napisać więcej o tym jak kreować ciekawe pomysły, a dokładniej o tym jak poradzić sobie z blokadami kreatywności.
Blokady kreatywności:
- Nie da się. Postawa tego typu już na samym początku stawia Cię na przegranej pozycji. Wynikają z niej dwa problemy: oczekiwanie aż problem przybierze na sile, ucieczka przed rozwiązaniem problemu. Coraz częściej firmy eliminują słowo „nie da się” ze swojego słownika choćby poprzez umowne kary za prezentowanie tego typu podejścia.
- Ja sobie z tym nie poradzę. Często wydaje nam się, że problem może być rozwiązany przez jakiegoś mitycznego eksperta ale nie przez nas. Warto spojrzeć w historię wynalazków by przekonać się kim z wykształcenia byli autorzy największych wynalazków. Czy wiecie, że kolorowy film KODAK wynalazła grupka muzyków?
- Brak równowagi wewnętrznej. Równowaga wewnętrzna ułatwia skupienie się na rozważanym problemie.
- To dziecinada. Kreatywne techniki rozwiązywania problemów zewnętrznemu obserwatorowi mogą wydać się niepoważne. Nikt nie mówi, że musisz być poważny. Google od zawsze znane było z wielkiej ilości zabawek i gadżetów w biurze, stymulują one do kreatywności.
- Strach przed porażką. Porażka jest naturalną konsekwencją eksperymentowania. Thomas Edison mawiał „zgromadziłem olbrzymią wiedzę, znam tysiące rzeczy, które nie działają”. Myli się każdy.
- Strach przed problemem. Większość problemów traktować można jako wyzwanie, różnicę pomiędzy stanem obecnym a oczekiwanym.
- Każdy problem ma tylko jedno rozwiązanie. Nieprawda. Każde rozwiązanie, które działa można uznać za poprawne. Zobacz iloma narzędziami możesz dziś robić notatki.
- Uprzedzenia. Im jesteśmy bardziej doświadczeni tym bardziej uprzedzeni jesteśmy do niestandardowych rozwiązań. Włączenie do zespołu osoby mniej doświadczonej może dać znakomite efekty.
- Fiksacja funkcjonalna. Fikasacja funkcjonalna to widzenie przedmiotu tylko w kontekście w jakim najczęściej występuje. W czasach gdy pojawił się telefon większość ówczesnych firm telegraficznych stwierdziło, że ich domeną jest telegraf. AT&T zdefiniowało swoją domenę szerzej – jako dostarczanie firmom sprzętu do komunikacji, dzięki temu stali się wiodąca firmą telekomunikacyjną.
- Wyuczona bezradność. Uczymy się polegać na innych. W sytuacji awaryjnej okazuje się jednak, że sami potrafimy zrobić więcej niż nam się wydaje.
- Blokada psychologiczna. Czasem wystarczy, że pomysł brzmi dziwnie aby zarzucić jego dalszą analizę. To błąd. Czy wiesz, że żołnierze w Wietnamie nosili rajstopy? Brzmi dziwnie, prawda? Pozwalało im to jednak bardzo szybko pozbywać się licznie występujących w dżungli pijawek.
Metody radzenia sobie z blokadami kreatywności:
- Wyłącz myślenie krytyczne. Na myślenie krytyczne jest czas ale dopiero gdy uda się wygenerować wiele rozwiązań problemu. Zanim to nastąpi myśl kreatywnie. Myślenie kreatywne to myślenie: rozproszone, jak najszersze, szukanie możliwości (bez oceny ich prawdopodobieństwa).
- Koncepcja pozycji percepcyjnych. Spójrz na problem z różnych perspektyw. Pierwsza perspektywa – twoja własna, druga perspektywa – klienta, przeciwnej strony w sporze, trzecia perspektywa – niezależnego obserwatora.
- Synektyka. Polega na zmianie punktu widzenia wykorzystując analogie i metafory.
- Przeramowanie. Polega na zmianie uznanych ram w których umieszczamy sytuacje, problemy. Ramą są na przykład umowy „chodzimy ze sobą”, „to jest spotkanie biznesowe”. Zmiana ramy polega na zmianie kontekstu sytuacji, choćby czasowego. Czy obecny wysiłek w dłuższym okresie da zysk? Jeśli tak to nabiera innego kontekstu. Inny przykład – nużący dojazd do pracy może stać się okazją do nauki lub relaksu poprzez skorzystanie z odtwarzacza mp3. Przeramowanie sprawiło, że problem zniknął.
Wyobraź sobie, że dwójka twoich dzieci ma ochotę na ostatni kawałek ciasta. Trzeba je podzielić. Jak je podzielić aby każde z nich było zadowolone? Większość z nas fiksuje się na myśleniu o tym jak możemy je precyzyjnie podzielić. Może jednak dzieci same mogą rozwiązać ten problem za nas? Jak? Jedno kroi ciasto na dwa równe kawałki, drugie wybiera pierwsze. Tym samym w interesie dziecka krojącego jest podział na równe części, natomiast dziecko, które nie kroi samo może wybrać, który kawałek chce zjeść co zamyka mu usta dosłownie i w przenośni.
Kreatywne rozwiązywanie problemów jest najważniejszym elementem projektowania, decyduje o powodzeniu całego procesu projektowania.
Jak wyzwalacie kreatywność zespołu i radzicie sobie z blokadami kreatywności?
Świetny tekst. Na pewno wykorzystam te wskazówki w pracy… 🙂
Fajny tekst 🙂
Trzy prymitywne ale skuteczne porady 🙂
1. Weź prysznic. To cholernie dziwne, ale większość pomysłów dopada mnie akurat tam. To pewnie taka złośliwość kosmosu: dostaniesz, ale nie będzie mógł zapisać 😉
2. Zmień otoczenie – wyjdź z biura. Za rogiem jest ta knajpka z dobrą kawą i fajnymi ciachami. Przez godzinę popracuj tam.
3. Zbierz feedback. Już teraz. Nazywamy to “koleinami”. Boimy się wpadania w nie. Zauważyliśmy, że mamy tendencję do podejmowania nieświadomych wyborów (pewnie nie tylko my) i nawet pracując zespołowo dość szybko wybieramy jedną “ścieżkę myślenia”. Ktoś kto nie przebył z Tobą drogi od początku może w 15 minut sprawić, że zobaczyć, że jedziesz od dawna w koleinie, ignorujesz alternatywy i nie pomyślałeś o całej masie problemów, bo nie były po drodze 🙂
bardzo fajny tekst. co moglabym dodac z wlasnego doswiadczenia:
1. informuj pracownikow o tym, co sie dzieje w dziale/firmie (dzielac pracownikow na “lepszych i gorszych” w zaleznosci od zajmowanego stanowiska czu stazu mozesz stracic szanse na wylapanie talentow albo po prostu ciekawych pomyslow).
2. dyskutuj. nie pozowol sobie (i innym) na stagnacje i automatyczne wykonywanie polecen.
3. dziel sie watpliwosciami. jesli nikt nie bedzie wiedzial, ze je masz, nikt nie pomoze ci ich rozwiazac.
4. czasami zapomnij o “wydajnosci”. czas spedzony na mysleniu czy testowaniu nowych rozwiazan nie jest stracony, nawet jesli nic w tym czasie nie wyprodukujesz.
http://coaching.focus.pl/2010/04/07/piec-cwiczen-na-kreatywnosc/ – polecam 5 ćwiczeń na kreatywność 🙂 „Nie używając tak nieskończenie wspaniałego skarbu jak kreatywność – czy to z powodu nieświadomości istnienia, czy też ze względu na jej celowe unicestwienie – człowiek nie tylko ponosi stratę. Dokonuje także zdrady samego siebie.” – Masatoshi Yoshimura